Poznańskie Pow Wow odbędzie się 1 października 2022 r. w Zespole Szkół na Krzesinach, przy ul. Tarnowskiej 27. O programie i zasadach piszemy w sąsiednim artykule (Festiwal Muzyki Indian Amerykańskich Pow Wow Poznań 2022).
Jeszcze przed 1 października pragniemy zamieszczać materiały edukacyjne związane z tym festiwalem, wiedząc, że tego rodzaju wydarzenie jest swoistego rodzaju fenomenem kulturowym w Polsce.
Dziś style taneczne.
red.
****
Na współczesnych Pow-Wow tancerze i tancerki konkurują ze sobą w różnych stylach i kategoriach tanecznych. Większość z nich to kategorie indywidualne, chociaż zdarzają się specjalne konkursy przeznaczone dla par lub dla większych grup tzw. team dance.
Kategorie mogą być podzielone wg. stylu tańca, regionu występowania, płci czy wieku uczestników. Przez wiele lat ewolucji Pow-Wow, pojawiały się nowe kategorie tańca. W różnych regionach i rezerwatach wprowadzano do Areny Pow-Wow „zapomniane” tańce. Wiele z nich bardzo szybko zostało adoptowane przez inne plemiona i pojawiały się one w nowych miejscach.
Nie ma ściśle określonej listy czy ilości stylów tańca, gdyż jak mawia indiański historyk, tancerz i znawca Pow-Wow,
Dennis W. Zotigh (Kiowa/San Juan Pueblo/Santee Dakota): „Pow-Wow będzie rozwijało się w wielu kierunkach. Jest to nieuniknione i musimy się z tym pogodzić. To jest po prostu ewolucja.”
Przedstawiona poniżej lista tańców, obejmuje najbardziej popularne style taneczne spotykane na większości amerykańskich, kanadyjskich i europejskich Pow-Wow.
TAŃCE MĘSKIE
I Men’s Traditional Dance – taniec tradycyjny mężczyzn od początku podzielony był na styl północny i południowy.
1. Northern Men’s Traditional Dance
– północny taniec tradycyjny mężczyzn związany z dawnymi stowarzyszeniami wojennymi występującymi na północnych Równinach. Pochodzi z czasów, gdy wojownicy lub myśliwi wracali do wioski i tam w tańcach „opowiadali” historie: bitwy, tropienia wroga czy polowania na zwierzynę. Istnieją niepisane zasady rządzące tańcem tradycyjnym. Jest to dostojny styl i należy pamiętać, że nie powinien być zbyt „fantazyjny”. Tancerz nigdy nie powinien wykonywać pełnych obrotów w myśl idei, że wojownik powinien zawsze trzymać wroga w zasięgu wzroku i nie odwracać się do niego plecami. Charakterystycznym elementem regaliów jest bustle (rozeta z piór orła lub innych ptaków drapieżnych), noszony przez tancerzy na tylnej części pasa.
W tradycyjnym stylu północnym możemy wyodrębnić kilka rodzajów tańca konkursowego:
a. Straight Dance – taniec tradycyjny prosty, opowiadający indywidualne historie wojenne,
b. Crow Hop – taniec pochodzący z plemienia Crow,
c. Sneak Up – taniec pochodzący z plemienia Lakota, opowiadający o powrocie na pole bitwy po rannego współtowarzysza (tancerze nigdy nie tańczą wstecz, gdyż oznaczałoby to ucieczkę przed wrogiem).
Na początku XXI wieku, na północne areny Pow-Wow powrócił „zapomniany” nieco taniec Duck‘N’Dive – prawdopodobnie pochodzący z plemienia Nez Perce. Bardzo szybko został zaadoptowany do tradycyjnych tańców konkursowych na większości północnych Pow-Wow.
d. Duck’N’Dive – taniec upamiętniający bitwę plemienia Nez Perce z żołnierzami armii amerykańskiej w 1877 roku nad rzeką Big Hole w Montanie. Zaatakowani o świcie i prawie bezbronni wojownicy Nez Perce, musieli unieszkodliwić haubice, z których żołnierze ostrzeliwali wioskę. Ruchy tancerzy pochylających się w rytm uderzeń w bęben, naśladują wojowników unikających armatnich kul.
Na Pow-Wow organizowanych w północno-zachodniej części USA spotyka się specjalne sponsorowane konkursy z nagrodami, dla „zapomnianych” tańców tradycyjnych. Jednym z nich jest Horse Tail Dance, pochodzący z Północnego Płaskowyżu. Pierwotnie taniec znany był wśród plemion Salish, Yakima, Walla Walla i Nez Perce. Pod koniec XIX stulecia trafił również do Indian Flathead.
e. Horse Tail Dance – mężczyźni naśladują w nim konnego jeźdźca uczestniczącego w bitwie. Tancerze noszą przeważnie regalia przeznaczone do północnego tańca tradycyjnego.
Wyróżniające się regalia – usztywniony koński ogon, doczepiony do środkowej części bustla na plecach i bogato zdobiona, miękka maska dla konia, zakładana na głowę tancerza.
2. Chicken Dance – taniec preriowego kurczaka
Tradycyjny taniec mężczyzn z północnych Równin, pochodzącyod plemion Blackfeet (Blackfoot) i prawdopodobnie Cree. Tancerze tego stylu mają swoje odrębne konkursy, ale bardzo często występują w kategoriach dla północnych tancerzy tradycyjnych.
3. Men’s Straight Dance – południowa wersja tańca tradycyjnego ma swoje korzenie w tradycyjnych stowarzyszeniach wojennych znanych jako „Helushka”. Stowarzyszenia te początkowo funkcjonowały w plemionach Omaha, Ponca, Pawnee, Otoe, Kaw i Iowa. Straight Dance jest bardziej dostojny i wolniejszy od stylu północnego – nazywany jest też Tańcem Dżentelmena. Regalia używane w stylu południowym, znacznie różnią się od jego odpowiednika z północy. Tancerze nie zakładają na plecy charakterystycznej rozety z piór (bustle), a w jej miejsce noszą długą szarfę, ciągnącą się od szyi do stóp. Symbolizuje ona ogon byka bizona, który dawniej reprezentował autorytet lub wrodzoną siłę wojennego lidera. Szarfa może być wykonana ze skóry wydry, sukna lub wyprawionej irchy.
W tradycyjnym stylu południowym wyróżniamy dwa rodzaje tańca konkursowego:
a. Straight Dance – taniec tradycyjny prosty.
b. Trot Dance– taniec upamiętniający uprowadzenie koni z corralu wroga.
II- Grass Dance–taniec trawy
Tradycyjny taniec pierwotnie wykonywany na Wielkich Równinach, któremu przypisuje się początki Pow-Wow. Jest najstarszym tańcem związanym z dawnymi stowarzyszeniami wojennymi, wciąż powszechnie wykonywanym na współczesnych Pow-Wow.
Tancerze Old Grass Dance nosili stroje wykonane z trawy. Zaczynali tańczyć jako pierwsi, tworząc arenę w wysokiej trawie, którą delikatnie dociskali stopami do ziemi. Ich łagodny taneczny ruch przypominał kołysanie łąk na prerii. Wszystkie kroki wykonywali po cztery razy w jednym kierunku, powtarzając je za każdym razem w drugim. Współczesne stroje do Tańca Trawy wykonywane są z materiałów krawieckich oraz przędzy i wstążek. Nadal nie wykorzystuje się w nich ptasich piór. Najczęściej wykorzystywanym elementem choreograficznym Tańca Trawy, jest krok taneczny zwany „ugniataniem trawy”, który polega na częściowym zginaniu jednej nogi, gdy druga stopa wykonuje delikatny ruch po okręgu. Zgodnie z tradycją element ten powtarzany jest czterokrotnie w obu kierunkach.
Na północnych Równinach Tancerze Trawy wykonują trzy tańce konkursowe:
a. Slow Grass Dance– wolny taniec trawy
b. Fast Grass Dance– szybki taniec trawy
c. Crow Hop.
III- Men’sFancy Dance (Fancy Feather) – taniec fantazyjny mężczyzn
Fancy Feather jest jednym z najmłodszych stylów tanecznych, które obecnie tańczy się podczas Pow-Wow. Powstał w Oklahomie na początku XX wieku jako kompilacja tradycyjnych tańców stowarzyszeń wojennych i pokazów tanecznych organizowanych dla publiczności na przedstawieniach
typu „Wild West Show”. W połowie XX wieku dotarł na północne Równiny i w rejon Wielkich Jezior.
Od tego czasu wykonywany jest w dwóch kategoriach regionalnych: północnej i południowej. Fancy Dance tańczony jest przeważnie przez młodych
mężczyzn, gdyż jest bardzo ekspresyjny i wymaga niesamowitej sprawności fizycznej oraz kondycji. Na wyraźne zamówienie organizujących pokazy typu „Wild West Show” w strojach tancerzy fantazyjnych pojawiło się więcej kolorowych elementów, wstążek i piór.
Charakterystycznymi regaliami dla tancerza fantazyjnego są dwa duże bustle (rozety z piór), jeden umieszczony na plecach, a drugi na tylnej części pasa.Dodatkowo tancerze często zakładają na ramionach malutkie rozety (tzw. Catawba). Ze względu na swój widowiskowy charakter, taniec fantazyjny mężczyzn jest najbardziej kojarzony z Pow-Wow i stał się jego symbolem.
Zarówno w stylu południowym jak i północnym uczestnicy konkursów mogą tańczyć, aż do sześciu pieśni z rzędu:
a. Ruffle lub Squat Dance
b. Sneak Up Dance
c. Crow Hop
d. Trick lub Stop Dance
e. Grass Dance
f. Straight Dance (średni lub szybki).
TAŃCE KOBIECE
Taniec zawsze odgrywał znaczącą rolę w życiu społecznym i ceremonialnym porządku wśród plemion zamieszkujących Wielkie Równiny. W czasach przed rezerwatowych kobiety na północnych Równinach tworzyły tradycyjne stowarzyszenia i bardzo często towarzyszyły mężczyznom podczas ceremonii, których taniec był integralną częścią.
Po zakończeniu wojen na Wielkich Równinach styl życia i struktury plemion uległy diametralnej zmianie. Wiele stowarzyszeń i tańców zatraciło swoje pierwotne znaczenie. Dopiero po II Wojnie Światowej kobiety trafiły na arenę tańca współczesnych Pow-Wow.
I Women’s Traditional Dance – taniec tradycyjny kobiet od początku podzielony był na styl północny i południowy.
1. Northern Women’s Traditional Dance – północny taniec tradycyjny kobiet dzieli się na dwie kategorie taneczne: Women’s Northern Buckskin i Women’s Northern Cloth.
Women’s Northern Buckskin – tancerki noszą skórzane suknie z frędzlami długimi aż do ziemi. Karczki sukien wyszywane są w całości szklanymi koralikami. Ten styl pochodzi z Wielkich Równin, ale rozprzestrzenił się na całej północy.
Spotykane sposoby tańca:
Stationary Dance – taniec stacjonarny,
Graceful Walk (walking all around) taniec naśladujący spacer wokół areny.
Women’s Northern Cloth – tancerki noszą suknie wykonane z wełny lub innego materiału. Suknie są o wiele bardziej zróżnicowane i mogą być ozdobione zębami jelenia, muszlami lub materiałowymi aplikacjami (ribbonwork). Tancerki pochodzą z różnych plemion i regionów kulturowych na północy.
Spotykane sposoby tańca:
Stationary Dance – taniec stacjonarny,
Graceful Walk (walking all around) taniec naśladujący spacer wokół areny.
W obu kategoriach spotyka się różne sposoby akcentowania za pomocą wachlarza. Może to być podniesienie go podczas honorujących uderzeń w bęben lub gdy tancerka usłyszy w pieśni ważne dla niej słowa. Tancerki wykonujące taniec stacjonarny mogą akcentować poprzez delikatne boczne ruchy tułowia i rozbujanie długich frędzli przy sukni.
Tancerki w obu kategoriach tańczą w dwóch tańcach konkursowych:
a. Straight Dance Traditional
b. Round Dance Traditional.
2. Southern Women’s Traditional Dance – południowy taniec tradycyjny kobiet dzieli się na dwie kategorie taneczne: Women’s Southern Buckskin i Women’s Southern Cloth.
Women’s Southern Buckskin – tancerki noszą skórzane suknie z frędzlami długimi aż do ziemi.W odróżnieniu od stylu północnego, ich suknie posiadają tylko niektóre elementy wyszywane szklanymi koralikami, a na głowie tancerki noszą diadem (crown) również wyszywany koralikami.
Spotykane sposoby tańca:
Graceful Walk (walking all around) taniec naśladujący spacer wokół areny.
Women’s Southern Cloth – tancerki noszą suknie wykonane z wełny lub innego materiału.
Suknie są zróżnicowane i ozdobione materiałowymi aplikacjami (Ribbon work). Na głowie tancerki często noszą diadem (crown) wyszywany koralikami. Kroki i akcentowanie w stylu południowym są inne niż w stylu północnym. Tancerka porusza się dostojnie do przodu bez wyraźnego
podnoszenia stóp, a w momencie akcentowania powoli pochyla swój tułów i głowę, jednocześnie obracając się w kierunku kapeli Host Drum, a następnie do środka areny lub na zewnątrz (zależy to od miejsca, w którym znajduje się Host Drum).
Tancerki w obu kategoriach tańczą w dwóch tańcach konkursowych:
a. Straight Dance Traditional
b. Round Dance Traditional.
II –Jingle Dress Dance – taniec dzwonkowej sukni
W pierwotnej wersji był to taniec uzdrawiający i pochodził z plemienia Ojibwa. Na przełomie lat siedemdziesiątych XX wieku, taniec opuścił rodzimy krąg kulturowy i został adoptowany przez inne plemiona, by stać się nierozłącznym elementem współczesnego Pow-Wow. Charakterystyczna suknia wykonana jest z materiału i przyozdobiona dużą ilością metalowych dzwoneczków (uformowanych w stożki) wykonanych z wieczek od puszek po tytoniu.
Tancerki konkurują w dwóch kategoriach tanecznych:
a. Straight Dance – prosty taniec z dość szybkim tempem
b. Side Step – taniec wykonywany po okręgu (tancerki poruszają się bokiem).
III – Fancy Shawl Dance – taniec fantazyjny szala
Taniec fantazyjny jest jednym z najmłodszych tańców kobiecych. Jego początki sięgają lat pięćdziesiątych XX wieku. Nazywany jest również Tańcem Motyla. Znana jest legenda związana z tym stylem tańca, która opowiada o motylu szykującym się do pierwszego lotu. Charakterystyczna chusta (szal) tancerki symbolizuje kokon, z którego wydostaje się motyl. Podczas szybkiego tańca, kobieta energicznie porusza chustą z długimi frędzlami, przypominając motyla wzbijającego się w powietrze. Taniec jest bardzo widowiskowy i wykonywany głównie przez dziewczęta oraz młode kobiety.
Tancerki konkurują w czterech kategoriach tanecznych:
a. Straight Fast Dance – prosty taniec wykonywany w dość szybkim tempie
b. Crow Hop – taniec wykonywany w formie podskoków
c. Trick lub Stop Dance
d. Double Beat Dance – najnowszy sposób tańczenia w tym stylu.
Dariusz Lipecki
Na zdjęciu: tancerz Fancy Feather podczas Pow Wow w Montanie. fot. Włodek Rybicki
patronat / patronage: Magazyn Wyspa Żółwia :: Festiwal Made in Native America
POZNAŃSKIE POW WOW JEST WSPÓŁFINANSOWANE ZE ŚRODKÓW MIASTA POZNANIA
#POZNAŃWSPIERA
DZIĘKUJEMY!
Festiwal Pow Wow Poznań 2022 zyskał także wsparcie ze strony spółki Aquanet S.A.
DZIĘKUJEMY!